Σχολικός εκφοβισμός: ποιος είναι ο θύτης και ποιο το θύμα; Ας συστηθούμε!

Πόσα είναι τα παιδιά που ξεκινούν τη μέρα τους χαρούμενα που θα δουν τους φίλους τους στο σχολείο και πόσα όμως εκείνα που ξεκινούν με βαριά καρδιά για τον …εφιάλτη! Ναι, μιλάμε για τον σχολικό εκφοβισμό, έναν όρο που υπήρχε ανέκαθεν, υπάρχει και θα υπάρχει, αλλά έχει γίνει «της μόδας» τα τελευταία χρόνια, καθώς μέσα από τα ΜΜΕ έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις και κάθε χρόνο γίνονται καμπάνιες για την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση γενικότερα.

Εμείς οι ειδικοί, λέμε πως υπάρχουν κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά στην προσωπικότητα του θύτη αλλά και του θύματος. Ας δούμε λοιπόν ποια μπορεί να είναι αυτά αλλά και τα κοινά που μπορεί να έχει ο θύτης με το θύμα, όσο και αν αυτό ακούγεται …παράδοξο!

Ποια είναι η προσωπικότητα του θύματος;

Συνήθως παρατηρούμε ότι θύματα του σχολικού εκφοβισμού πέφτουν παιδιά ή και έφηβοι που δεν μπορούν να προστατέψουν τον εαυτό τους ή νομίζουν ότι δεν μπορούν να προστατέψουν τον εαυτό τους επειδή είναι πιο αδύναμα σωματικά ή ψυχολογικά. Πρόκειται δηλαδή για παιδιά πιο ευαίσθητα, με χαμηλούς τόνους, χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση, εσωστρέφεια, ανασφάλεια, όπου θεωρούν ότι η αδυναμία είναι το στοιχείο που τα χαρακτηρίζει και πως δεν μπορούν να αντιδράσουν. Μπορεί να προέρχονται από περιβάλλον αυταρχικό ή υπερπροστατευτικό, που δεν τους έχει δώσει πρωτοβουλίες και ευθύνες για να αναπτυχθούν και να εξελιχθούν ως προσωπικότητες, οικογενειακό περιβάλλον που δεν έχει ενισχύσει την έκφραση όχι μόνο του λόγου αλλά και του συναισθήματος, χωρίς όμως να είναι αυτός ο κανόνας. Επίσης σε αυτή την κατηγορία μπορούν να ανήκουν παιδιά που προέρχονται από άλλη χώρα, έχουν άλλη θρησκεία, πιο απλά …διαφέρουν!

Έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ έδειξε πως τα παιδιά που υπέφεραν από σχολικό εκφοβισμό έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν κατάθλιψη, άγχος και αυτοκτονικές τάσεις αργότερα στη ζωή τους.

Ποια είναι η προσωπικότητα του θύτη;

Ο θύτης είναι συνήθως πιο ισχυρός, μπορεί να υπερέχει σωματικά ή και μυϊκά, αντιδραστικός, θέλει να ξεχωρίζει αλλά με λάθος τρόπο, προσπαθεί να επιβεβαιωθεί μέσα από τις πράξεις επιβολής και ταπείνωσης του θύματος. Έρευνες έχουν δείξει ότι ο θύτης προέρχεται συχνά από οικογένεια όπου η βία, σωματική, λεκτική ή ακόμη και συναισθηματική είναι παρούσα, πρόκειται δηλαδή για ένα κακοποιητικό περιβάλλον, όπου τα μέλη της οικογένειας αναπαραγάγουν αυτό που γίνεται και στα ίδια ή αυτά που μαθαίνουν ως τρόπους συμπεριφοράς. Επιπλέον, ο θύτης θεωρεί “μαγκιά” και ανωτερότητα, αίσθηση εξουσίας την διαφορετική αυτή συμπεριφορά που του δίνει ευχαρίστηση καθώς νιώθει ότι καταξιώνεται στα μάτια των συμμαθητών του, χωρίς βέβαια να μπορεί να αντιληφθεί το παράλογο της κατάστασης, καθώς “μαγκιά” δεν είναι η επιβολή στον αδύναμο, εφόσον δεν μπορεί εκείνος να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Μάλιστα, αρκετές φορές μπορεί να γίνει επιθετικός και προς τους δασκάλους του ή τους καθηγητές του

Έρευνες έχουν δείξει μάλιστα, ότι οι θύτες μπορεί στο μέλλον να υιοθετήσουν τέτοιου είδους παραβατικές συμπεριφορές και ως ενήλικες, με αποτέλεσμα να μην αποκτήσουν ποτέ μια υγιή ψυχοκοινωνική ζωή, αλλά αντίθετα να εισπράττουν τις καταστροφικές συνέπειες της παραβατικότητάς τους που πλέον θα τους έχει γίνει τρόπος ζωής.

Υπάρχουν κοινά στοιχεία ανάμεσα στο θύτη και στο θύμα;

Θα λέγαμε ότι είναι το ίδιο νόμισμα από την άλλη πλευρά, καθώς το πιο κοινό στοιχείο και στους δύο, δεν είναι άλλο παρά η ανασφάλεια που αισθάνεται ο καθένας τους και απλά την εκφράζει με διαφορετικό τρόπο. Δεν σημαίνει ότι ο θύτης είναι ο δυνατός και ο σίγουρος για τον εαυτό του και πως το θύμα μόνο είναι φοβισμένο και ανασφαλές. Βαθιά μέσα τους νιώθουν το ίδιο, γι αυτό το λόγο ο θύτης προσπαθεί να επιβεβαιωθεί μέσα από λάθος πράξεις όμως δυστυχώς. Επίσης, μπορεί και οι δύο να έχουν σχολικές αποτυχίες, να μην πηγαίνουν καλά στα μαθήματά τους, όπως επίσης και να κάνουν φιλίες με τα άλλα παιδιά: ο θύτης γιατί αν και μπορεί να έχει την “παρέα” του, όσοι είναι γύρω του πάνε με τα νερά του, που σημαίνει ότι και αυτοί χωρίς να το γνωρίζουν είναι θύματά του, αλλά και το θύμα επειδή κανείς δεν το πλησιάζει λόγω του στιγματισμού και του φόβου ότι θα γίνει και ο ίδιος θύμα.

Μαρίνα Μόσχα